Συνέντευξη με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο

«Η πολιτιστική δραστηριότητα και μόνο μπορεί να κρατήσει τους πληθυσμούς στην επαρχία»

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο μεγάλος Έλληνας σκηνοθέτης, από τους πιο σημαντικούς του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου, ο πολίτης των Βαλκανίων, της Ευρώπης και του κόσμου όλου, ο πολυβραβευμένος, μιλά για τις δημιουργίες του, τα όνειρά του και την καινούρια τριλογία των ταινιών που σκοπεύει στο μέλλον να ολοκληρώσει. 
Σεμνός και διακριτικός, γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν ανθρώπους με ποιότητα, δεν κάνει λόγο για προσωπικό ταλέντο, ίσως επειδή γνωρίζει πως κάθε χάρισμα δίνεται από το σύμπαν και επιστρέφει σε αυτό. Στην διάρκεια της συζήτησης ο σκηνοθέτης έχοντας καταργήσει το εγώ του, μιλάει για το έργο του αποστασιοποιημένα, ήρεμα και απλά. Είμαστε δίπλα σε έναν άνθρωπο που διατυπώνει τις αγωνίες του ώριμα και με τη ζωντάνια ενός εφήβου συνάμα. Μαζί με έναν άνθρωπο, που μετά από τόση κατάθεση ζωής, γράφει με απίστευτη μετριοφροσύνη στον πρόλογο του σεναρίου "Μια αιωνιότητα και μια μέρα": "Εκείνος που θα πει ότι η ιδέα μιας ταινίας τού γεννήθηκε καθώς κοίταζε ένα δέντρο, λέει αλήθεια". 
Βαθιά Έλληνας, με ανοιχτή και χωρίς συμβατά όρια σκέψη, τελειώνοντας την καινούρια του ταινία "Το λιβάδι που δακρύζει", την πρώτη της τριλογίας, κάνει σχέδια για τη δεύτερη που θα ξεφύγει από τα σύνορα των Βαλκανίων και θα έχει ως σύνορά της αυτά του κόσμου, για να επιστρέψει με την τρίτη ταινία στην Ελλάδα από όπου ξεκίνησε και για την οποία μίλησε σε καιρούς δύσκολους καταθέτοντας την ιστορία της και την κάθε ανάσα της στον ελληνικό κινηματογράφο και στο κοινό της γης. 
Το έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, δεν παρακολουθείται τυχαία, ούτε περιστασιακά από αυτόν που θέλει να κατανοήσει τη σκέψη και το βάθος του. Ο θεατής θα αρχίσει από την "Αναπαράσταση" και τις "Μέρες του ΄36", για να αφήσει το "Θίασο" και τους "Κυνηγούς" να ανοίξουν και άλλες πόρτες της ιστορίας, το "Μεγαλέξανδρο" να συνεχίσει τη διαδρομή για να καταλήξει στο "Ταξίδι στα Κύθηρα" και στο "Μελισσοκόμο". Θα περάσει από το "Τοπίο στην ομίχλη", για να πορευτεί πλάι στο "Μετέωρο βήμα του πελαργού", να δει μέσα από το "Βλέμμα του Οδυσσέα" και να τερματίσει τη μύησή του, για την ώρα στο "Μια αιωνιότητα και μια μέρα". 
Το "δέντρο" του κυρίου Αγγελόπουλου, δεν εξαντλείται. Ο σκηνοθέτης θα γεννάει πάντα την ιδέα βλέποντάς το, για να δίνει στον εαυτό του την ευκαιρία να εκφραστεί και σε μας την τύχη, από κάποια κινηματογραφική αίθουσα να συμμετέχουμε στη δημιουργία. 


ΠτΘ: κ. Αγγελόπουλε, βρίσκεστε στην Αλεξανδρούπολη με αφορμή τις εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν προς τιμήν σας, θα σας αναγορεύσουν επίτιμο δημότη της πόλης. Θα θέλαμε να μας πείτε για την Θράκη και την πόλη όπου βρεθήκατε, πως νιώθετε ή, αν θέλετε, τι σημαίνει για εσάς; 
Θ.Α.: Ό,τι σημαίνει για όλους τους Έλληνες. Η ευαισθησία γι΄ αυτή την περιοχή είναι δεδομένη και τη διαθέτουμε όλοι μας. Τις δυσκολίες της και τα προβλήματά της, το ευάλωτο αυτού του χώρου το μοιράζονται όλοι οι Έλληνες. Νομίζω ότι έργο παράγει η πολιτεία, αν και δεν ξέρω αν κάνει όσα θα έπρεπε. Έχω δει αλλαγές εδώ στην Αλεξανδρούπολη. Στην Κομοτηνή έχω χρόνια να έρθω, αλλά μαθαίνω ότι η πόλη αλλάζει. Σε άλλα μέρη της Βόρειας Ελλάδας η κατάσταση είναι τραγική. Δεν υπάρχει σύγκριση. Εσείς είστε σε καλύτερη κατάσταση και μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα.
Ο πολιτισμός είναι πολιτική, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον πολιτισμό, μέσα από εκδηλώσεις, συναντήσεις, συνεχή επαφή με το κοινό, έτσι ώστε να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον στους νέους. Γιατί οι νέοι είναι το αύριο του τόπου.

ΠτΘ: Μιλήστε μας για την καινούργια σας δουλειά, «Το λιβάδι που δακρύζει»… 
Θ.Α.: Την καινούργια μου δουλειά την ξεκίνησα πέρυσι, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ακόμη. Επρόκειτο για ένα ολόκληρο χωριό, χτισμένο στον πάτο της Λίμνης Κερκίνης και το σενάριο απαιτούσε συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες. Φέτος έχω κάνει στη Θεσσαλονίκη έναν προσφυγικό οικισμό στο λιμάνι, διπλάσιο από εκείνον της Λίμνης Κερκίνης. Τώρα περιμένω τον κατάλληλο καιρό, γιατί έχω ιδιαίτερη αδυναμία στη μελαγχολία του ουρανού. Είναι περίεργη η σχέση μου, αλλά αυτή είναι.

ΠτΘ: κ. Αγγελόπουλε, «Το λιβάδι που δακρύζει» είναι η πρώτη από τις τρεις ταινίες της τριλογίας σας. Τι ακριβώς σκέφτεστε να κάνετε στο μέλλον; 
Θ.Α.: Η δεύτερη ταινία είναι μία πολύ ακριβή ιστορία και γίνεται μεταξύ Ουζμπεκιστάν, Σιβηρίας, Μόσχας, Συνόρων Αυστρίας – Ουγγαρίας, Ιταλίας, Ν. Υόρκης, Τορόντο και αλλού. Έχει μεγάλο κόστος, ωστόσο μ΄ ενδιαφέρει πολύ, αν και δεν ξέρω πώς και με τι πόρους θα γίνει, γιατί τα πράγματα στο σινεμά αυτή τη στιγμή είναι δυσκολότερα απ΄ ό,τι ήταν παλαιότερα. Πολλές εταιρείες έξω υποφέρουν οικονομικά, δεν υπάρχει η ευφορία που υπήρχε πριν από μερικά χρόνια. Ελπίζω όμως, ότι τελικά αυτή η ταινία θα γίνει, όπως και η τρίτη, η οποία θα είναι επιστροφή στην Ελλάδα.

ΠτΘ: Εκείνο που κάνει εντύπωση στον θεατή είναι το γεγονός ότι οι ταινίες σας έχουν μία συνέχεια. Έχουμε την αίσθηση ότι κάθε επόμενη είναι η συνέχεια της προηγούμενης.
Θ.Α.: Έχουν κάτι παραπάνω. Είναι σαν ένα κεφάλαιο ενός μεγάλου έργου. Είναι σωστό αυτό που λέτε - το χω πει και εγώ κάποτε - ότι αισθάνομαι πως όταν γράφω, συμπληρώνω στο βιβλίο νέα κεφάλαια. Η πρώτη μου ταινία, η «Αναπαράσταση», ήταν μια ιστορία ενός ρημαγμένου χωριού επάνω στα βουνά. Ενός εγκλήματος, το οποίο ήταν αφορμή για την περιγραφή ενός χωριού που πεθαίνει. Αυτό συνεχίζεται. Παντού υπάρχουν τα ίδια θέματα.

ΠτΘ: Μέσα από το έργο σας, τις ταινίες σας, αισθάνεστε ότι ολοκληρώνεστε πρώτα σαν άνθρωπος και έπειτα ως δημιουργός; 
Θ.Α.: Αυτά συμβαδίζουν. Έχω την τύχη να κάνω μια δουλειά που ταυτόχρονα αγαπάω. Κάνω κάτι που είναι ταυτόχρονα και το χαΐδεμα της ψυχής μου.

ΠτΘ: Υπήρχαν κάποιες παραγωγές, οι οποίες ήταν εμπορικές επιτυχίες, έφεραν δηλαδή εισπράξεις; 
Θ.Α.: Ο όρος «εμπορικές ταινίες» δε μου λέει τίποτα, αν δεν συνοδεύεται από το ποιοτικό. Παρακολουθώντας κανείς τα δρώμενα του ελληνικού κινηματογράφου, καταλαβαίνει ότι υπήρξε μια ξαφνική ακμή, η οποία συνέπεσε με την ταινία Safe sex, η οποία έκανε πάρα πολλά εισιτήρια. Φέτος, οι ελληνικές ταινίες έχουν πολύ χαμηλές εισπράξεις.
Ο ελληνικός κινηματογράφος δεν φαίνεται να έχει ζωή. Ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος ήταν ένας κινηματογράφος που ήξερε την ταυτότητα του. Η κωμωδία αποτελούσε ξεκάθαρη πρόταση. Ο λεγόμενος νέος κινηματογράφος ξεκίνησε σαν ρήγμα να αλλάξει τον κινηματογράφο. Ήταν μια φιλοδοξία να συμπορευτούμε με τα ευρωπαϊκά ρεύματα, να μιλήσουμε για ό,τι ήταν απαγορευμένο, για την ιστορία στα «πέτρινα χρόνια», όπως έλεγε ο Παντελής Βούλγαρης. Να μιλήσουμε με άλλους όρους και χωρίς να γινόμαστε μελό για τις περιπέτειες του τόπου μας.

ΠτΘ: Πιστεύετε, κύριε Αγγελόπουλε, ότι είναι εύκολο να σας προσεγγίσει ένας μέσος θεατής;
Θ.Α.: Πιστεύω ότι ο κινηματογράφος είναι γλώσσα. Όταν κανείς την παρακολουθεί μπορεί να μάθει να την διαβάζει. Είναι πολιτισμός γι΄ αυτόν τον τόπο, είναι ο πολιτισμός μας. Δεν ισχυρίζομαι ότι κάνω ίδιας αξίας πράγματα, προσπαθώ όμως να κάνω.

ΠτΘ: Η περιοχή του Έβρου, αλλά και η ευρύτερη της Θράκης, θα μπορούσε να σας εμπνεύσει;
Θ.Α.: Φυσικά. Εξάλλου, είμαι ένας αρκετά ευαίσθητος δέκτης για όλον τον κόσμο. «Το βλέμμα του Οδυσσέα» διαδραματίζεται στα Βαλκάνια, μας αφορά όμως και ως Ελλάδα. Φυσικά και δεν έχω ξοφλήσει τα γραμμάτιά μου με την Ελλάδα, της χρωστάω ακόμα. Θα κάνω ό,τι έχει σχέση με την Ελλάδα, είτε οι ταινίες μου γυρίζονται εδώ είτε έξω από τα σύνορά της.

ΠτΘ: Κύριε Αγγελόπουλε, σας ευχαριστούμε πολύ για την υπέροχη κουβέντα.
Θ.Α.: Εγώ σας ευχαριστώ, και εύχομαι να βρεθούμε στην Κομοτηνή και να μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε περισσότερο.

Η συνέντευξη του Θόδωρου Αγγελόπουλου δόθηκε στους Γεωργία Συμεωνίδου και Μπάμπη Καλπάνη και δημοσιεύθηκε στον "Παρατηρητή της Θράκης" στις 06-11-2002