«ΘΡΑΚΗ:
Τόσο κοντά, τόσο μακριά. Ο μουσουλμανικός κόσμος της»
Έκθεση της φωτογράφου Πέπης Λουλακάκη στο Μουσείο Μπενάκη έως 28 Απριλίου
Τι γνωρίζει άραγε ο
σύγχρονος Έλληνας από τον επτασφράγιστο κόσμο της μουσουλμανικής Θράκης; Η
αθέατη πλευρά της συνοριακής Ελλάδας αποκαλύπτεται μέσα από την έκθεση «Θράκη. Τόσο κοντά τόσο μακριά», στο
κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη, η οποία διαρκεί έως και τις 24 Απριλίου.
Η φωτογράφος Πέπη Λουλακάκη
σπάζοντας το άβατο της μουσουλμανικής κοινωνίας της Θράκης, αποτυπώνει στις
φωτογραφίες της ένα μέρος της Ελλάδας που ελάχιστοι γνωρίζουν.
Πομάκοι, Τουρκογενείς, Ρομά
και Σουδανοί γίνονται η έμπνευση για τη φωτογράφο, η οποία κατορθώνει με το
φακό της να εστιάσει για πρώτη φορά σε στιγμές της καθημερινότητας της
σύγχρονης μουσουλμάνας γυναίκας, των παιδιών σε ώρα διδασκαλίας στα μειονοτικά
σχολεία, καθώς και των νέων στη διασκέδασή τους.
Μέσα από ένα φωτογραφικό
μωσαϊκό διαφορετικών πολιτισμών, ο επισκέπτης της έκθεσης έρχεται πιο κοντά
στους «άγνωστους» συμπολίτες. Έτσι, το «μειονοτικό» ζήτημα της Θράκης
αποκαλύπτεται στην ουσία του, ως ένα ζήτημα ζωής και ανθρώπων, που συνυπάρχουν
μέσα στα χρόνια.
Πως όμως προέκυψε η επιλογή
της περιοχής της Θράκης για το οδοιπορικό αυτό; Όπως μας εξηγεί η φωτογράφος
Πέπη Λουλακάκη «στις αρχές του 2000 είχα
ταξιδέψει στη Θράκη για να φωτογραφήσω τις ιαματικές πηγές της περιοχής και να
τις εντάξω στο βιβλίο «Τα Λουτρά της Ελλάδας», εκδόσεις Καστανιώτη. Στο χωριό
Θέρμες συνάντησα ένα Πομάκο που μάζευε
καπνά μαζί με την οικογένειά του και του μίλησα. Αυτό που διαπίστωσα ήταν ότι οι άνθρωποι αυτοί ένιωθαν εντελώς
παραμελημένοι και ήταν γεμάτοι παράπονο. Δεν πίστευαν ότι κάποιος θα
ασχολούνταν ποτέ μαζί τους να μάθει για τον τρόπο ζωής, τις δυσκολίες που
αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους και
πολύ περισσότερο να τα κάνει όλα αυτά γνωστά στην υπόλοιπη Ελλάδα».
Έτσι κάποια στιγμή με τη συνεργάτιδά της δημοσιογράφο Έλενα Μοσχίδη συζητώντας
για την περιοχή της Θράκης, «θέμα
απαγορευτικό μέχρι τότε ακόμα και για τα μέσα με τα οποία δουλεύαμε μέχρι τότε
εφημερίδες και περιοδικά», όπως τονίζει, «σκεφτήκαμε να επιχειρήσουμε να ασχοληθούμε εμείς με τις μειονότητες των
μουσουλμάνων της Θράκης, να γνωρίσουμε αυτούς τους ανθρώπους και να κάνουμε
γνωστό αυτό το κομμάτι γης στον υπόλοιπο κόσμο.
Βέβαια σε αυτό βοήθησε η κοινή μας εμπειρία από διεθνείς αποστολές στην
Τουρκία και αλλού και η γνώση της κουλτούρας των μουσουλμάνων μαζί με τον
απαιτούμενο σεβασμό για τη θρησκεία τους».
Σε διάστημα δυόμιση ετών,
από το 2008- ως το 2010, η Πέπη Λουλακάκη με την Έλενα Μοσχίδη, ταξίδεψαν και
έφτασαν μέχρι τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα για να ζήσουν την καθημερινότητα των
ανθρώπων, να μοιραστούν στιγμές του μόχθου τους στα καπνά και σε επαγγέλματα
που χάνονται και να ξενυχτήσουν μαζί τους στα νυχτέρια και τα πανηγύρια τους.
Οι ίδιες αντιμετώπισαν
αρκετές δυσκολίες στην καταγραφή τους ωστόσο όπως μας λέει η φωτογράφος, «κερδίσαμε την εμπιστοσύνη αυτών των
μειονοτήτων με την επιμονή και την πίστη σε αυτό που επιχειρούσαμε. Σίγουρα χρειάστηκαν περισσότερα από ένα
ταξίδια μέχρι η αρχική επιφυλακτικότητα να εξελιχθεί σε φιλοξενία και η
δυσπιστία σε διάλογο και μοίρασμα των προσωπικών τους στιγμών, σκέψεων και
ονείρων για το μέλλον. Βοήθησε πολύ το γεγονός ότι ήμασταν γυναίκες κι έτσι
μπορέσαμε να μπούμε στα σπίτια τους, να τις φωτογραφίσω σε προσωπικές στιγμές,
όπως όταν προσεύχονται (στη Θράκη οι γυναίκες προσεύχονται στα σπίτια τους και
δεν συνηθίζουν να πηγαίνουν στο τζαμί όπως
οι άντρες), όταν κολυμπούν με τα ρούχα στην παραλία, με τα παιδιά τους
στο σπίτι και τα νυχτέρια τους. Κυρίως στα πιο απομακρυσμένα χωριά που οι
κοινωνίες εκεί είναι πιο συντηρητικές από όσο στις μεγάλες πόλεις, Ξάνθη και
Κομοτηνή».
Τι άφησε στην Πέπη Λουλακάκη
αυτό το «ταξίδι» στη Θράκη σαν ανάμνηση και τι έμαθαν τελικά από τον «επτασφράγιστο»
-όπως τον χαρακτηρίζουν-κόσμο της μουσουλμανικής Θράκης;
«Οι μειονότητες της Θράκης, Τουρκογενείς,
Πομάκοι, Ρομά και Σουδανοί είναι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες με τεράστιο
πολυπολιτισμικό και πολυθρησκευτικό
πλούτο» σημειώνει η φωτογράφος. Η ίδια θυμάται πως «όταν φωτογράφιζα το έθιμο της πάλης στο
οροπέδιο Χίλια, οι κινήσεις των σωμάτων των παλαιστών παρέπεμπαν στις κινήσεις που
βλέπουμε ζωγραφισμένες στα ελληνικά αγγεία της αρχαιότητας. Στο χωριό Ρούσσα
βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα θρησκευτικά κέντρα των Μπεκτασήδων στα
Βαλκάνια. Στον Εχίνο δίπλα στο τζαμί υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη
χάρη του οποίου οι μουσουλμάνοι ανάβουν κεριά. Οι Ρομά διατηρούν τους δύο από
τους μεγαλύτερους καταυλισμούς τους στην Ξάνθη και την Κομοτηνή και πασχίζουν
να ενταχθούν όλα τα παιδιά στο σύστημα της εκπαίδευσης. Συνάντησα Ρομά δάσκαλο
που δίδασκε στο σχολείο του καταυλισμού και λειτουργούσε ως πρότυπο για τα παιδιά ώστε να πάνε σχολείο
και να μορφωθούν. Οι Τουρκογενείς είναι πολύ φιλόξενοι και θέλουν την μόρφωση
και την πρόοδο για τα παιδιά τους και
συνυπάρχουν ειρηνικά με τους χριστιανούς. Η εκπαίδευση είναι ένα
τεράστιο ζήτημα επίσης το οποίο δουλέψαμε. Ο στόχος είναι τα παιδιά των
μειονοτήτων να μιλάνε όλα ελληνικά όταν αποφοιτούν από τα σχολειά για να
μπορούν να επικοινωνούν, να μην έχουν δυσκολίες όταν θα χρειαστεί να ενταχθούν
στην κοινωνία και να μην αισθάνονται αποκλεισμό».
«Η φιλοξενία όλων των ανθρώπων που συνάντησα
θα μου μείνει αξέχαστη» μας λέει η Πέπη Λουλακάκη, «αλλά
και το υπέροχο περιβάλλον και τα φυσικά τοπία στα οποία περπάτησα με την πυκνή
βλάστηση και τα τρεχούμενα νερά. Η ανάγκη του κόσμου για επικοινωνία».
Από το οδοιπορικό τους εκδόθηκε
ένα ενδιαφέρον λεύκωμα, ομότιτλο με την έκθεση («Θράκη. Τόσο κοντά τόσο μακριά:
Ο μουσουλμανικός κόσμος της»), με τις φωτογραφίες της Πέπης Λουλακάκη και τα
κείμενα της Έλενας Μοσχίδη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Αυτά
που έζησαν αποτυπώνονται στις φωτογραφίες και στα κείμενα του λευκώματος. Και
εκεί η δουλειά τους αποκτά την μόνη «πολιτική» διάσταση που μπορεί να έχει:
είναι η πεποίθηση πως όταν οι άνθρωποι και οι πολιτισμοί έρχονται σε επαφή, ο
χώρος του διαλόγου και της ανταλλαγής μεγαλώνει, και αντίστοιχα μικραίνουν οι
διαστάσεις της προκατάληψης.
Η Πέπη Λουλακάκη ελπίζει ότι
με την έκθεση αυτή στο μουσείο Μπενάκη και το ομότιτλο βιβλίο, «ο
μουσουλμανικός κόσμος της Θράκης ήρθε πιο κοντά και βοήθησε ώστε να εξαλειφθούν
οι προκαταλήψεις που σχετίζονται με την άγνοια και να δημιουργηθεί η ανάγκη για
διάλογο και γνωριμία και γνώση».
Η έκθεση στο Μουσείο
Μπενάκη περιλαμβάνει μερικά ακόμα έργα που δεν υπάρχουν στο λεύκωμα που
κυκλοφορεί. Η φωτογράφος έχει επιλέξει
το ασπρόμαυρο. «Πιστεύω ότι ταιριάζει σε
αυτή την κοινωνία των αντιθέσεων και του έντονου κοντράστ» μας εξηγεί. «Σκοπός μου ήταν να εστιάσω στο βλέμμα των
ανθρώπων και στις συνήθειές τους και γι’ αυτό επέλεξα να αφαιρέσω τον
εντυπωσιασμό που δημιουργεί το χρώμα. Να απαλλάξω το φολκλόρ της περιοχής από
το χρώμα με το οποίο το μάτι μας έχει εξοικειωθεί, να εντάξω την κουλτούρα στο
σήμερα και να ενώσω το παρελθόν με το παρόν. Ο κόσμος που επισκέπτεται την έκθεση
έρχεται σε επαφή με την δύναμη της εικόνας με τον μουσουλμανικό κόσμο αυτό αλλά και με τα εξαιρετικά κείμενα
της δημοσιογράφου Έλενας Μοσχίδη από το οδοιπορικό και την έρευνα μας».
Τόσο η ίδια όσο και η
συνοδοιπόρος της θέλουν «αυτή η έκθεση να
ταξιδέψει στα μέρη από τα οποία ξεκίνησε
το οδοιπορικό μας και να ξανασυναντήσουμε τους ανθρώπους που μας
εμπιστεύτηκαν». Τους το ευχόμαστε…
Info:
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, Κεντρικό
Κτήριο
Κουμπάρη 1 , τηλ: 210
3671000
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ:
Τετάρτη, Παρασκευή: 9:00 -
17:00
Πέμπτη, Σάββατο: 9:00 -
24:00
Κυριακή: 9:00 - 15:00
Δευτέρα, Τρίτη: ΚΛΕΙΣΤΑ
*Οι φωτογραφίες που
δημοσιεύονται -πέραν εκείνων της Πέπης Λουλακάκη- προέρχονται από την έκθεση
που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (κατά την προετοιμασία και έπειτα) και
ανήκουν στην Άννα Πεπόνη.
Καλπάνης Μπάμπης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου