Η αυτοπαρατήρηση του Πάσχα

Η μονομαχία της άνοιξης με το χειμώνα μοιάζει να κρίθηκε. Ο δεύτερος φαίνεται να μην παραδίδει εύκολα τα όπλα του κρατώντας για λίγο ακόμη κάποια τελευταία οχυρά ψηλά, πάνω στις απάτητες χιονισμένες κορφές της Ροδόπης και του Karlik.

Παρακάτω όμως η άνοιξη επιτίθεται με τις ανθισμένες ίριδες της. Έξω η φύση πάλλεται. Άνοιξη μυροβόλος. Τα άνθη των πεύκων αυτήν την εποχή βγάζουν άφθονη κίτρινη γύρη που την σκορπούν. Οι αυλές, τα μπαλκόνια και οι δρόμοι της πόλης είναι γεμάτοι από αυτήν την κίτρινη σκόνη. Πέραν της σκόνης η ατμόσφαιρα της πόλης έχει κάτι περίεργο αυτές τις μέρες: νεφελώδης, πνιγηρή, με ασθενικό ψιλόβροχο να διαδέχεται το αναζωογονητικά θερμό φως του ανοιξιάτικου ήλιου που χαρίζει αναρωτήσεις που μοιάζουν με αναπνοή.

Στην Ελλάδα του ανατέλλοντος πρωτογενούς πλεονάσματος φαίνεται πως ξαναγεννιέται η ελπίδα! Δε μπορώ να εξηγήσω αλλιώς την τρελή χαρά του κόσμου που ξεχύθηκε στους δρόμους μετά την είδηση ότι η χώρα μας βγήκε στις αγορές! «Θα μοίρασαν το κοινωνικό μέρισμα και θα βγήκε ο κόσμος για ψώνια»  σχολίασε μια φίλη σε μια απογευματινή βόλτα που κάναμε στη μελαγχολική μας πόλη. «Μπα! Βγήκαν να πανηγυρίσουν την επιτυχία της προσφυγής στις αγορές για δανεισμό! Ούτε το ευρωπαϊκό να είχαμε πάρει!» αντέτεινα εγώ. Συνηθισμένη εικόνα για μια χώρα με πολίτες δυο ταχυτήτων, τους μισούς να «ψοφούν» για ατέρμονη ενατένιση και τους άλλους μισούς να ψοφούν κατά κυριολεξία βυθιζόμενοι στο βούρκο της λιτότητας και της ανέχειας.

Οι Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί θα ηττηθούν τελικώς. Είναι αυτοί που υπεσχέθησαν και πριν αλέκτορα φωνήσαι ανήρεσαν τις υποσχέσεις τους. Ο Γολγοθάς βέβαια έχει πολλούς αίροντας τον σταυρόν του μαρτυρίου, τους πολίτες που υφίστανται καθημερινά τις συνέπειες των Μεγάλων Δυνάμεων και ουχί της ανύπαρκτης κυβερνήσεως μας. Είναι γνωστό άλλωστε, πως μετά τους γιαλαντζί πανηγυρισμούς θα μας έρθει και ο λογαριασμός που θα πληρώσουμε για το «μαλλί» της εξόδου.

Πορευόμενοι προς την μεγάλη γιορτή του Πάσχα, του Ελληνικού Πάσχα, την «εορτή των εορτών», είμαστε αναγκασμένοι να υποστούμε και τα πολιτικά πάθη. Σίγουρα πολλοί από τους υποψηφίους έχασαν τα αυγά και τα πασχάλια! Όπως σε κάθε εκλογική αναμέτρηση πολιτικά πρόσωπα του αθηνοκράτους ξαφνικά θυμούνται την περιοχή μας και σπεύδουν να την επισκεφτούν όχι για να νοιαστούν για τη δύσκολη καθημερινότητα μας αλλά για να υποστηρίξουν με την παρουσία τους υποψηφίους. Μεγαλοστομίες χωρίς ουσία και μίζερες δηλώσεις.  Όλα για το θεαθήναι  και μια στημένη πόζα. Καρδιές ναρκωμένες μέσα στη σκληρότητα της φιλαυτίας, του ατομικού συμφέροντος και της υποκρισίας της «παντοδυναμίας». Και ο «σώζων εαυτόν σωθήτω»…

Ο Απρίλης όμως είναι εδώ με τη χαρά και τα κόκκινα αυγά. Καιρός αναποφάσιστος. Καιρός σκεπτικός. Πότε ημερεύει και πότε θεριεύει. Πότε τις μέρες μας τις συνοδεύουν πυκνά σύννεφα και πότε ο ζωοδότης ήλιος μας ανοίγει την αγκαλιά του. Απρίλης Γρίλλης,  Λαμπριάτης και Αηγιωργίτης.  Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα.«…ο Απρίλης είναι ο σκληρότατος μήνας, γεννώντας Πασχαλιές μέσ’ απ η νεκρή γη, σμίγοντας θύμηση και επιθυμία, σαλεύοντας ρίζες νωθρές με τη βροχή της άνοιξης….» γράφει ο Τ.Σ. Έλιοτ στην Έρημη Χώρα.

Τούτες τις μέρες το μυαλό ελευθερώνεται από την καθημερινότητα και υψιπετεί. Ξεχνιούνται προβλήματα και διλήμματα, οικονομίες και παραοικονομίες, απεργίες και ανεργίες, αντιδικίες και διφωνίες, υποψήφιοι και εκλογές, εφορίες και αγορανομίες και ότι άλλο μας ταλαιπωρεί και μας δυσανασχετεί!

Σε λίγες μέρες κάπου εκεί έξω θα συμβεί το Λαμπρό Πάσχα. Ο κυρίαρχος λαός ετοιμάζει τον οβελία ή φουρνιστό αμνό, το κοκορέτσι και τη μαγειρίτσα, βάφει πράσινα-κόκκινα-κίτρινα-μπλε αυγά, πλάθει κουλούρια πασχαλινά, αγοράζει τσουρέκια πολίτικα μοσχοβολιστά και σοκολατένιους λαγούς, προσποιείται ότι νηστεύει τη Μεγάλη Παρασκευή για να μπορέσει να γευθεί φασόλια με ταχίνι, ρίχνει βεγγαλικά, ακούει τα Εγκώμια για να βυθιστεί βαθύτερα στην ανοιξιάτικη νύχτα-γενικά κάνει όλα όσα έχει σωρεύσει η σοφία χιλιετιών «υλικού πολιτισμού» και εορτάζει με χίλιους μύριους τρόπους το Ελλήνων Πάσχα, τη γιορτή της άνοιξης.

Οι λέξεις είναι πολύ… μόνες όταν προσπαθούν να ονομάσουν τις θείες υποθέσεις. Η Μεγάλη Εβδομάδα έχει ένα μυστήριο καθαρά ελληνικό. Δε χρειάζεται να είσαι πρακτικά θρησκευόμενος για να μπεις στο νόημα της Σαρακοστής. Το ξέρεις από την παράδοση, από το σπίτι, ότι αυτές τις μέρες έρχεται ένα πνεύμα ήσυχης λατρείας. Δεν χρειάζεται καν να ξέρεις τα λόγια στη λειτουργία. Τα μυρίζεις από το λιβάνι, τα νιώθεις. Ο λαός μπορεί να παραγνωρίζει την εκκλησιαστική γλώσσα, αλλά την καταλαβαίνει κιόλας. Τη νιώθει. «Οι Έλληνες, για να παρηγορηθούν που έχασαν τους θεούς τους, έφτιαξαν όλα αυτά τα χιλιάδες μικρά ξωκλήσια σε όλη την Ελλάδα», έγραφε ο "Άγιος των γραμμάτων", Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Η Ανάσταση παραμένει ακόμη το κορυφαίο γεγονός για τους ορθοδόξους, που συλλαμβάνουν τη μεταφυσική ανάγκη όχι ως αποτέλεσμα της «πτώσης» και της «αμαρτίας», αλλά μάλλον ως λύτρωση, σαν παρηγοριά. Ή, όπως το λέει και ένα δοξαστικό του Επιταφίου, που σήμερα είναι τραγικά επίκαιρο: «Τον Ήλιον κρύψαντα… Δός μοι νεκρόν προς ταφήν το σώμα Ιησού του Ναζωραίου, Ιησού του πτωχού, Ιησού του αοίκου, Ιησού του γυμνού, Ιησού του ευτελούς, Ιησού του ξένου και επί ξένοις αγνωρίστου και ευκαταφρονήτου και επί πάσι κρεμαμένου … Δός μοι τούτον τον ξένον, τον ξένην ζωήν και βίον ζήσαντα επί ξένης…».

Κλείνω με λίγες γραμμές από την υπέροχη και αξεπέραστη νουβέλα «Πάσχα στο χωριό» του Αντώνη Σουρούνη που με συντροφεύει κάθε χρόνο τέτοιες μέρες. Περιγράφει μια ανάσταση που δε φαίνεται, δεν ακούγεται και κανείς δε μιλάει γι’ αυτή. Ωστόσο υπάρχει και όπου και εάν είσαι θα σε βρει…

 «... Πάσχα στο χωριό δε σημαίνει αναγκαστικά άσπρες λαμπάδες, κόκκινα αβγά και σουβλιστό αρνί την εποχή που βγαίνουν οι παπαρούνες. Ούτε και σταυρωτά φιλιά. Παπαρούνες μπορούν ν' ανθίσουν και τον Γενάρη, φτάνει να το θες. Ο καθένας μπορεί ν' αναστηθεί, όπου θέλει κι όποτε θέλει. Θα το καταλάβει όταν ασπαστεί τον εαυτό του. Κι επειδή μόνοι μας ερχόμαστε στον κόσμο και μόνοι μας φεύγουμε, ε, πρέπει, αν θέλουμε ν' αναστηθούμε, να είμαστε κι εκεί μόνοι, ολομόναχοι. Για να μην υπάρχουν μάρτυρες και να μην το πιστεύει κανείς. Έτσι ώστε να είμαστε συνεχώς αναγκασμένοι να πράττουμε για να μας πιστέψουν οι άλλοι κι όχι συνεχώς να μιλάμε»

Καλή Ανάσταση και χαρούμενη Λαμπρή.

Ανάσταση στο μέσα μας, το ξεχασμένο και ανθρώπινο.

Καλό είναι τούτες οι νηφάλιες και μυστικές μέρες να μας οδηγήσουν σε μια χρήσιμη ενδοσκαφή, σε απαραίτητη αυτογνωσία, σε αυτοπαρατήρηση κι όχι συνεχή ετεροπαρατήρηση και κατάκριση.

Μπάμπης Καλπάνης