Η Ξάνθη του Μάνου Χατζιδάκι

Με επιτυχία έπεσε η αυλαία του φεστιβάλ που διοργάνωσε η Φιλοπρόοδος Ένωση Ξάνθης

ΦΕΞ: 1952-2012 Σταθμός στον πολιτισμό

Με ιδιαίτερη επιτυχία έπεσε η αυλαία του φεστιβάλ για τον Μεγάλο Ερωτικό, Μάνο Χατζιδάκι. Στη Ξάνθη, την πόλη που γεννήθηκε ο Μεγάλος Δημιουργός, εδώ και 5 χρόνια η Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης (ΦΕΞ) έχει αναλάβει και πραγματοποιεί το Φεστιβάλ με τίτλο «Η Ξάνθη του Μάνου Χατζιδάκι».

Ταξιδεύοντας με τη μουσική του Μάνου, το Φεστιβάλ είχε ως στόχο τόσο την γνωριμία με το μεγάλο αυτό συνθέτη και άνθρωπο, αλλά και με την ίδια την πόλη. Μουσικά σχολεία, σχολές και ωδεία αλλά και μουσικοί συζήτησαν και για το μέλλον του φεστιβάλ καθώς και την αξιοποίηση των υποδομών που έχουν δημιουργηθεί στην πόλη.

«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη, τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες», συνήθιζε να λέει ο Μάνος Χατζιδάκις για την αγαπημένη του Παλιά Πόλη.

Έτσι, η Φιλοπρόοδος Ένωση αποφάσισε πριν από πέντε χρόνια να θεσμοθετήσει τις γιορτές προς τιμήν του ώστε να γνωρίσει το κοινό τον Χατζιδάκι και τι ήταν αυτό που του άρεσε στην πόλη και τη μνημόνευε καθώς κι εκείνα που τον εκνεύριζαν, ώστε να διορθωθούν. Ερευνώντας αυτά τα στοιχεία η ΦΕΞ αναζήτησε τους φίλους και συνεργάτες του Μάνου που παρουσίασαν τη δουλειά τους και μίλησαν γι’ αυτόν με αποτέλεσμα να έχει καταγράψει περισσότερες από 15 ώρες συνεντεύξεων.

Για το Μάνο και την Ξάνθη στη ΦΕΞ έχουν μιλήσει έως τώρα, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Δημήτρης Βερνίκος, ο Βασίλης Λέκκας, ο Γιώργος Μιχαλισλής, ο Ηλίας Λιούγκος, ο Γιώργος Χρονάς, ο Νίκος Κυπουργός, η Σαβίνα Γιαννάτου, η Νένα Βενετσάνου, η Έλενα Μουζάλα, η Έλλη Πασπαλά κ.ά.

Το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ περιλάμβανε εκθέσεις, κινηματογραφικές προβολές, συναυλίες, πάνελ, ραδιοφωνικά αφιερώματα και πολλά happenings για μικρούς και μεγάλους. Το φεστιβάλ τίμησε με την παρουσία της και η διεθνούς φήμης σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου, η οποία έδωσε ένα υπέροχο κονσέρτο  ερμηνεύοντας τραγούδια του μεγάλου Έλληνα συνθέτη.

Το Φεστιβάλ 2012 στηρίξαν ο Νίκος Κυπουργός και Μουσικά Τμήματα Βαλκανικών πανεπιστημίων

Ενώ το πρόγραμμα έχει κλείσει τον πρώτο του κύκλο στον επαναπρογραμματισμό για τα επόμενα πέντε χρόνια, η καινοτομία του για φέτος υπήρξε η προσωπικότητα που κλήθηκε να υποστηρίξει το Φεστιβάλ, ο Νίκος Κυπουργός και η ουσιαστική συμμετοχή των νέων και των μουσικών τμημάτων των πανεπιστημίων από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία.

Τα πρωινά μαθητές σχολείων, φοιτητές πανεπιστημίων και οι καθηγητές τους συμμετείχαν σε workshops και το βράδυ έδιναν συναυλίες στην πόλη. Στο φεστιβάλ φιλοξενήθηκαν φοιτητές και καθηγητές των τμημάτων Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του πανεπιστήμιου Μακεδονίας, Μουσικών Σπουδών του ΑΤΕΙ Άρτας και Μουσικών Σπουδών του Ιονίου πανεπιστημίου αλλά και αντίστοιχα τμήματα Μουσικής των πανεπιστήμιων της Φιλιππούπολης και της Αδριανούπολης.

Σύμφωνα με τον Πασχάλη Ξανθόπουλο, συντονιστή της ΦΕΞ, αυτό που προσδοκά σε βάθος χρόνου η ΦΕΞ μέσα από το Φεστιβάλ του Χατζιδάκι είναι «να μπορούν οι νέοι, τα παιδιά μας να γνωρίσουν το Μάνο Χατζιδάκι – την πολύπλευρη αυτή προσωπικότητα – που τόσο λείπει ο λόγος του, ιδίως αυτόν τον καιρό, να μπορούν να συμμετέχουν στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ μαζί με τους φιλοξενούμενους καθηγητές και φοιτητές των πανεπιστημίων αλλά και εμείς να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε εκδηλώσεις αξιώσεων».

Νίκος Κυπουργός: «Τα αποτελέσματα του Φεστιβάλ έχουν άμεση σχέση με ένα μεγάλο έργο που ολοκληρώνεται, το κτήριο όπου ο Μάνος έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Ξάνθη και διδάχτηκε μουσική»

Ο Νίκος Κυπουργός, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες της νεότερης γενιάς και στενός συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι, μέλος και ο ίδιος της ΦΕΞ,  τα τελευταία τρία χρόνια βρίσκεται στην Ξάνθη όπου υποστηρίζει και βοηθά το Φεστιβάλ. Είναι (δίχως τίτλο) ο καλλιτεχνικός – συντονιστής  και σύμβουλος- γιατί όπως μας επισημαίνει ο κ. Ξανθόπουλος «βοηθώ σημαίνει συμμετέχω και χωρίς αμοιβή».  Οι άνθρωποι της ΦΕΞ ελπίζουν να μπορούν να αποζημιώνουν - και οικονομικά κάποια στιγμή -  κάποιους από τους πραγματικά υποστηρικτές και φίλους της Ξάνθης. Όμως για την ώρα όλα λειτουργούν ρολόι με τον εθελοντισμό αλλά και με την αντίστοιχη σοβαρότητα και συνέπεια που αντιμετωπίζουν με το κάθε τι που καταπιάνονται.

Ο Νίκος Κυπουργός συντόνισε τις εργασίες και παρουσίασε τα αποτελέσματα και τους στόχους του Φεστιβάλ για τα επόμενα χρόνια. Κάνοντας έναν απολογισμό σημείωσε πως «τα αποτελέσματα του Φεστιβάλ και των εργασιών που διοργανώθηκαν στο πλαίσιο του, έχουν άμεση σχέση με ένα μεγάλο έργο που ολοκληρώνεται τον επόμενο χρόνο, όπως μας ενημέρωσε ο αντιπεριφερειάρχης κος Φώτης Καραλίδης. Μιλώ για το περίφημο κτήριο όπου ο Μάνος Χατζιδάκις έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Ξάνθη και διδάχτηκε μουσική. Βασικός στόχος η εγκατάσταση του Φεστιβάλ στο νέο χώρο που περατώνει η Περιφέρεια  Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με την οποία αναπτύξαμε μια ιδιαίτερη και πετυχημένη συνεργασία στην συνδιοργάνωση του Φετινού Φεστιβάλ».

Το έργο της Αναστήλωσης της Οικίας Χατζιδάκι

Το έργο «Αναστήλωση Φρουραρχείου Ξάνθης – Οικία Χατζιδάκι - (Πολυχωρος Τέχνης και Σκέψης Μάνος Χατζιδάκις ) »  είναι ενταγμένο στο Ε.Π.  Μακεδονίας - Θράκης  2007-2013 κατόπιν έγκρισης του περιφερειακού συμβουλίου ΑΜ-Θ. Το έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 4.170.363,15 ευρώ και δικαιούχος του είναι η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης.

Αντικείμενο του έργου είναι η αναστήλωση του κτιρίου, γνωστού ως «Φρουραρχείο Ξάνθης» (οικία Χατζιδάκι) το οποίο βρίσκεται στην παλιά πόλη της Ξάνθης, στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Κονίτσης και είναι χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης και ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με την αρ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΓ/Γ/218/9600 Απόφαση (ΦΕΚ 165 β’/10-3-1995 ) από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Το κτίριο βρίσκεται σε οικόπεδο επιφάνειας 1317 τμ και είναι ιδιοκτησία της Περιφέρειας ΑΜ-Θ, αναπτύσσεται δε σε τέσσερις στάθμες: υπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και δύο ορόφους. Η συνολική επιφάνειά του ειναι1.594,36τμ.

Το εν λόγω έργο που θα μπορούσε να είναι και η έδρα του Φεστιβάλ για τον Χατζιδάκι, θα αποτελέσει ένα σημαντικό «κύτταρο» πολιτισμού όχι μόνο για την Ξάνθη αλλά για την ευρύτερη περιοχή. Θα περιλαμβάνει μουσική βιβλιοθήκη-δισκοθήκη, χώρους όπου θα διδάσκεται μουσική αλλά και studio ηχογραφήσεων, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων για μικρές συναυλίες- επιπέδου δωματίου-, εκθέσεις, δημιουργικά εργαστήρια ενώ θα υπάρχει χώρος αναψυχής, πωλητήριο και καφέ.

Για το σπουδαίο αυτό έργο, ο Νίκος Κυπουργός τόνισε πως «στα 5 χρόνια λειτουργίας του, το Φεστιβάλ έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη ανθρώπων, που μπορούν να συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία του νέου αυτού πολιτιστικού κέντρου. Οι άνθρωποι, φίλοι του Μάνου, όπως η κα Σόνια Θεοδωρίδου που με την ευγενική της χειρονομία -  την δημιουργία της μουσικής βιβλιοθήκης που πρέπει να στεγαστεί  στο νέο πολιτιστικό κέντρο, δίνουν μια πολλαπλή διάσταση στην συγκεκριμένη οργάνωση του Φεστιβάλ αλλά και της ευρύτερης περιοχής».

Το 6ο Φεστιβάλ με  υπότιτλο: «Το πορτρέτο του Μάνου Χατζιδάκι»

Τον Οκτώβριο του 2013 το φεστιβάλ της ΦΕΞ θα έχει ως στόχο να εισάγει μια νέα σειρά θεματικών που θα  περιγράψει το πορτρέτο αυτής της πολύπλευρης  προσωπικότητας.

Όπως σημείωσε ο κ. Κυπουργός «μέσα από νέες θεματικές που θα αναπτυχθούν και μέσω των προσωπικοτήτων που θα κληθούν στο φεστιβάλ θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε όλες τις πτυχές του Χατζιδάκι. Θεματικές με τις οποίες θα ασχολούμαστε πια αναλυτικά σε κάθε νέο Φεστιβάλ. Έτσι θα μπορούσαμε να έχουμε για τα επόμενα χρόνια τον Μάνο Χατζιδάκι και τη σχέση του με τον κινηματογράφο, το θέατρο , το τραγούδι, το Ραδιόφωνο, την ποίηση».

Ο ίδιος δεν παρέλειψε να αναφέρει ως ενδιαφέρον αποτέλεσμα τη  συνεργασία με τα μουσικά τμήματα των πανεπιστημίων όπως αυτή φάνηκε να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των εργασιών, «δίνει μια ακόμη σημαντική προοπτική τόσο στο δημιουργικό τομέα ( με τη μορφή συναυλιών και άλλων δράσεων ) όσο και στο καθαρά εκπαιδευτικό μέρος (με την μορφή σεμιναρίων – έρευνας)».  Τέλος, η συμμετοχή όλης της μαθητικής κοινότητας (όχι μόνο των μουσικών σχολείων) είναι το στοιχείο όπου θα επικεντρωθεί το φεστιβάλ για τα επόμενα χρόνια, «εξετάζοντας και γνωρίζοντας το έργο και την προσωπικότητα του Μάνου Χατζιδάκι αλλά και της δικής μας πραγματικότητας».

«Κάθε μέρα στην Ξάνθη, κάθε μέρα στη ΦΕΞ» ή «Η Ξάνθη έχει τη ΦΕΞ»

Ποια όμως είναι η Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης (ΦΕΞ) ; Για τους κατοίκους της Θράκης η ΦΕΞ είναι συνώνυμο της Ξάνθης. Συνειρμικά όλοι μας όταν αναφερόμαστε στην Ξάνθη και τις διεξόδους πολιτισμού που παρέχει, ο νους μας αυτόματα πάει στη ΦΕΞ.  Είναι ο παλαιότερος και πολυπληθέστερος σύλλογος της Ξάνθης. Το «καμάρι» της Ξάνθης! Χωνευτήρι πολιτισμού που μέσα από ποικίλες δράσεις που αναλαμβάνει κάθε χρόνο έχει να επιδείξει έργο πλούσιο και προσφορά στην περιοχή της Θράκης, ενισχύοντας την τέχνη, την παιδική δημιουργικότητα και το υπόβαθρο της κουλτούρας της ίδιας της πόλης και όχι μόνο.

Ιδρύθηκε το 1952, δραστηριοποιείται σε μια περιοχή με πολλές θρησκευτικές, κοινωνικές και φυλετικές ομάδες, αντιλαμβάνεται αυτήν την πολυπολιτισμικότητα και θέλει να την αναδείξει. Αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας και προσπαθεί να τις υλοποιήσει μέσα από τα εργαστήρια της ενώ διοργανώνει επίσης φεστιβάλ και πλήθος σεμιναρίων και διαλέξεων. Ένας  σύλλογος που τον χαρακτηρίζει η συνέπεια και η συνέχεια, γι’ αυτό το λόγο εκδίδει και εξάμηνο πρόγραμμα δράσεων.

«Η συμμετοχή στις δραστηριότητες της ΦΕΞ, είναι κάτι παραπάνω από απλή συμμετοχή σ’ έναν σύλλογο. Είναι ένας σύγχρονος χώρος συναντήσεων ανάμεσα σε ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα. Είναι ανάπτυξη συνεργασίας, φιλίας, ψυχαγωγίας» όπως μας λέει ο Πασχάλης Ξανθόπουλος, ένας άνθρωπος που έχει επιτελικό-συντονιστικό ρόλο και είναι η «Ψυχή» της ΦΕΞ. «Είναι ένας αξιόπιστος φορέας που σέβεται την παράδοση και τροφοδοτεί με ευκαιρίες τη νέα δημιουργία. Είναι τρόπος που διεκδικείς την ποιότητα ζωής του τόπου σου».

Εργαστήρια και ομάδες της ΦΕΞ  

Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ΦΕΞ λειτουργούν περισσότερα από 20 τμήματα και εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους. Μεταξύ άλλων λειτουργούν εργαστήρια: Χορευτικό- Μουσικό- Latin- Tango- Swing –Capoeira- Ballroom- παιδικού μουσικού θεάτρου  & Χοροθεάτρου- Θεατρικό- Κουκλοθεατρικό- Κινηματογράφου – Video – Φωτογραφίας- Ελεύθερου Σχεδίου – Ζωγραφικής- Αγιογραφίας – Πλεκτικής- Χειροτεχνίας και Καλλιτεχνικών Κατασκευών-Tai Chi Chuan- Ομάδα Αυτογνωσίας και Προσωπικής Ανάπτυξης. Σ’ αυτά τα τμήματα κινητοποιούνται και δραστηριοποιούνται περισσότεροι από 800 ενδιαφερόμενοι. Τα μέλη της αποδεικνύουν περίτρανα ότι η εκπαίδευση και ο πολιτισμός είναι εφικτοί σε καθαρά εθελοντική βάση χωρίς τεράστιους προϋπολογισμούς αρκεί να υπάρχει αγάπη και θέληση.

60 χρόνια συνεχούς παρουσίας στην πολιτιστική ζωή της Θράκης

Φέτος η ΦΕΞ γιορτάζει τα 60 της χρόνια. Αναπολεί, σκέφτεται, λογαριάζει και οραματίζεται. Ξετυλίγει την ιστορία της, και προγραμματίζει το μέλλον. Με ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων & εκπαιδευτικών δράσεων. Η ιδιαιτερότητα των προγραμμάτων της ΦΕΞ είναι ότι δεν φιλοξενεί απλά εκδηλώσεις, όπως άλλοι σύλλογοι ή ακόμη και ο δήμος, αλλά οργανώνει εκδηλώσεις ενταγμένες μέσα σε μια θεματική ενότητα. Οι εκδηλώσεις δηλαδή αφηγούνται την ιστορία του τόπου.

Το δεύτερο εξάμηνο του 2012 είναι αφιερωμένο στα 60 της χρόνια, στην πλούσια δραστηριότητά της και σ’ αυτό το επετειακό πνεύμα παρουσιάζονται οι προγραμματισμένες της δράσεις. Το 2013 είναι αφιερωμένο στο Μουσείο και τη δυναμική που ανέπτυξε η ΦΕΞ γύρω από αυτό.

Διαχειρίζεται δύο από τα ωραιότερα και μεγαλύτερα παραδοσιακά κτήρια της παλιάς πόλης, δύο αριστουργηματικά κτήρια του 19ου αιώνα: το Λαογραφικό Μουσείο και το Σπίτι Πολιτισμού.

Το Λαογραφικό & Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης

Ιδρύθηκε το 1975 και στεγάζεται στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, στην παλιά πόλη της Ξάνθης.

Το κτίριο, έκθεμα και το ίδιο, αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την κοινωνική και οικονομική ζωή μιας πόλης που άκμασε στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι μόνιμες συλλογές συντηρήθηκαν με την, κατά 80%, συνδρομή των ευεργετών.

Σήμερα, φιλοξενούνται εδώ εκθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο, την κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική ζωή της πόλης και της υπαίθρου των αρχών του 20ου αιώνα. Παράλληλα, λειτουργούν εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράμματα που δίνουν το στίγμα της νέας δημιουργίας στην πόλη.

Το Λαογραφικό & Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης είναι το ίδρυμα που απέκτησε, συντήρησε και ερευνά τα στοιχεία της νεότερης ιστορίας της πόλης.  Είναι ανοιχτό στους επισκέπτες του από το πρωί μέχρι το μεσημέρι (Τρίτη έως και Κυριακή 9.30-14.30) και έπειτα αρχίζει η δραστηριότητα των κατοίκων-μελών του. Ένα Μουσείο με ελεύθερη πρόσβαση σε όσους κάνουν ραδιόφωνο, σινεμά, θέατρο, ζωγραφική, αγιογραφία.

Σπίτι Πολιτισμού

Το Σπίτι Πολιτισμού είναι ο πολυχώρος της ΦΕΞ.  Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες της, αρχής γενομένης από τη Βιβλιοθήκη, στεγάστηκαν στο Σπίτι Πολιτισμού. Ένα διατηρητέο οικοδόμημα του 1900, στη συμβολή των οδών Μαυρομιχάλη και Παλαιολόγου, απέναντι από το Δημαρχείο, καθιστώντας το εξαιρετικό αυτό κτίριο, ένα δυναμικό πολύκεντρο στην καρδιά της παλιάς πόλης.

Υστερόγραφο: Οι άνθρωποι της ΦΕΞ  είναι συνεχώς παρόντες στις δράσεις της εθελοντικά και σκηνοθετούν μια πραγματικότητα όπου το παρόν της πόλης συνομιλεί με το παρελθόν της. Μιας πόλης που δεν έπαψε ν’ αλλάζει, που δεν έπαψε να ζει.

 «Καλὸ εἶναι νὰ ὑπάρχεις, ἀλλὰ νὰ ζεῖς εἶναι ἄλλο πρᾶγμα»

Φώτης Κόντογλου

Στην ανανεωμένη ιστοσελίδα μπορεί κανείς να δει τη δομή της ΦΕΞ, την οργάνωση και τον προγραμματισμό των δράσεων της: http://fex.org.gr

Μπάμπης Καλπάνης

Δημοσιεύτηκε στην Kulturosupa:

http://www.kulturosupa.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=9370:ixanthitoymanou&catid=115&Itemid=213